dimanche 6 décembre 2009

Lo “pastèl” en “país de cocanha” o la riquesa occitana...

*
*
"Isatis Tinctoria", es lo nom scientific del pastèl, aquela planta a flor jaune es conesguda dempuèi l'antiquitat. Mai son utilisacion coma tintura se desvolopa pas qu'a l’Edat Mejana.





Lo Pastèl occitan, lo melhor d’Europa, a conegut son « Edat d’aur » pendent la renaissenca cap al segle XVI. Lo climat e lo terren del miejorn se prestan a sa cultura (22 tonas per ectara). Las proprietats de tintura proven exclusivament de la fuèlha, que deu èsser culhida a-per-tièra de lor maduretat. La culhida es donca escalonada entre la St Joan e lo mes de novembre.

Tinas de fuèlhas de Pastèl avant l’extracion del pigment pur © bleu de lectoure

Aprèp la culhida, l’essencial delora de far : trissatge a la mòla, fermentacion, preparacion per obténer una mena de « còca ». Las « còcas » / « cocanhas » èran mesas a secar sus de “masts” (de “cocanhas”) fòra de man dels raubaires. Las còcas / cocanhas èran puei reduitas en podra e condicionadas per l’exportacion. Puèi venon la collècta, lo transpòrt e la venta dins tota l'Europa. Lo cycle del pastèl, de la semenason al pagament, s'espandis sus quatre annadas.

Las « còcas » / « cocanhas »

Lo mast de cocanha.


La cultura del pastèl es ligada al « País de Cocanha », qu’evoca la riquesa fabulosa e la vida aisida, que l’origina ven de las « còcas » / « cocanhas » que parleri mai naut. Lo comèrci del pastèl dins lo miejorn foguèt la basa d’immensas fortunas... Sas repercussions economicas an permesa la bastison de supèrbes ostals de familha (Pierre d'Assézat, Jean Bernuy, las dinastias dels Lancefoc, dels Boissons, dels Cheverry…) e an fargat la legenda del "País de Cocanha" que la posicion geografica es situida dins ço que se sona “lo triangle del blau” (Albi, Tolosa, Carcassona).


Lo pigment pur.


Tintura.


Mai la glòria del Pastèl s'esfondra en 1561 amb l'arrivada del indigo, mai ric en colorant e mai aisit a produire...

Uèi, las recercas en quimia an permes d’acorchar lo procediment d’extracion e d’eliminar la fasa de la “còca”. Aquela tecnica, pai rapida, permes d’extraire un pigment pur qu’ es utilisat per las bèlas arts, la decoracion e lo textil. De recercas son en cors per los cosmetics, lo sector de l’ automobila…


Cf: « Histoire chronologique de la civilisation occitane » / André Dupuy


Ausèl de la mar granda

Cantat per La Talvera

- Diga-me ausèl de la mar granda

Tu que vòlas totjorn ser e matin

Butat pel marin o la cisampa

Diga-me ont es lo meu camin...

- Ton camin es aquel que t'amaga

Darrièr cada arbre cada panical

Ton camin es aquel que te fargas

A tu de lo traçar plan coma cal.

- Diga-me ausèl de la montanha

Tu que sabes ont naisson las nivols

Digas me lo país de cocanha

Cossí far per lo trapar un jorn...

- Aquel país es aquel que dessenhas

Sus la saula fina de ton òrt

Aquel país es aquel que t'ensenhan

Dins la nèch los teus sòmis los pus fòls.

- Diga-me auselon del viatge

Tu que totjorn segues lo printemps

Per delà lo mendre paisatge

Diga-me se l'amistat dura longtemps...

- L'amistat es quicòm que s'encontra

Al sortir de l'ombra de ton niu

Es coma una istòria que se conta

A tu de la far durar tot un briu.

- Diga-me rossinholet salvatge

Tu que totjorn cantes nèit e jorn

Aval arrucat dins ton boscatge

Diga-me cossí far una cançon...

- Una cançon es una flor que puèlha

Jos las pèiras gròssas del camin

Dins l'agach dels òmes, de las bèstias

O dins las prigondors de l'infinit.




mardi 24 novembre 2009

Lo milhàs


*
Lo plat del paure... benlèu... mas aquò's bon!

Recèpta per 6 personas

* 3 litres d'aiga


* 1 litre de lach


* 1 kg de farina de milh


* 300 g de farina de blat


* 150 g de burre


* 1 culheron de sal


* 1/2 veire de pastis o de ròm o d'aigardent


* qualques ruscas d'irange o de liquor de flor d'irangièr


* 200 g de sucre en polvera





Metre dins un pairòl o autre recipient : l'aiga, lo lach, lo burre, la sal e portar a ebullicion.


Dins un grand ensaladièr, mesclar la farina de milh amb lo blat.


Versar aquela mescla en pluèja en remenant energicament amb una espatula.


Incorporar lo burre, las ruscas d'irange o la liquor d'irangièr.


Faire còire una ora.


10 minutas dabans la fin de la coseson ajustar lo sucre.


Lo milhàs es cuèch quand l'espatula se ten drecha dins lo pairòl.


Versar lo milhàs sus una toalha o un grand toalhon farinat, faire una jaça de 1,5 cm.


Daissar refregir e talhar en carrats.


Manjar freg o caud passat a la padena amb de burre, salpicat de sucre, de mèl o de confitura.



Per ne saber mai sus lo milhàs:

http://www.ieo-lengadoc.org/ieospip/spip.php?article391


N'i a tanben que lo veson en mai grand...!!! N'i a que lo compran abans de lo manjar...


jeudi 5 novembre 2009

La legenda del pic Sant Lop

.
Un cop èra a l’edat mejana tres òmes joves e rics, un se disiá Lop, lo segond Guiral, lo tresen Clar.
Eran amoroses de la meteissa domaisèla: una doça princessa que la belesa aviá conquistat lo còr de totis los senhors de Lengadòc. Demorava amb son paire, senhor de Sant Martin de Londras, que desesperava de li trobar un espós.
- « Me maridarai amb lo que serà mai gloriós ».
E vaquí nòstres tres pretendents valents que parton en crosada, cadun pòrta las colors de la Dòna.
Los tres cavalièrs tornèron de la guèrra aureolats de glòria, precedits de las legendas de lors fachses d’armas.
Mai la doça princessa los aviá pas pogut esperar, la mòrt èra venguda per l’emportar dins son país de mòrt.
Desesperats, los tres amoroses decidiguèron de viure en ermitans al som de tres puèges vesins per pas perdre de vista Sant Martin de Londras ont era lo tombèl de lor princessa.
Clar partiguèt sus una montanha al sud, Lop a l’est e Guiral al nord. Un cop l’an, a l’aniversari de la Dòna, los tres senhors alucavan un fuoc sus la montanha, per se montrar l’un l’autre qu’èran en vida e que pensavan a ela.
Mas a cap d’unas annadas, i aguèt pas que dos fuocs d’alucats, pùei un sol, pùei pas cap.
Uèi, la memoria d’aqueles amors tan grands es totjorn viva: cada montanha porta encara lo nom dels amoroses: lo mont Sant Guiral ( cerca del mont Aigoal ), lo mont Sant Clar (al som de la vila de Seta) e lo pic Sant Lop, que lusiguèt lo darrièr...




Pic Sant Lop, fotò de Georges Souche, ligam: http://www.cardabelle.fr/galerie-herault.htm




Aquela legenda se pòt trobar dins “Les mystères de l’hérault” lo libre de Paula e Olivier Astruc,Editions Ed. De Borée, 2008.
.

mercredi 28 octobre 2009

Las « Fecas » de Limós

.
.


Lo tèrme « fecas » designa la musica, la dança e quitament Carnaval dins sa globalitat « Limós fa fecas » e s’emplega tostemps al plural.
Las “Fecas” de Limós se caracterizan per una alternància de sortidas de bendas vestidas en peiròts sus la plaça principala de la vila. Se considera coma lo carnaval mai long del mond.

Segon una tradicion que data del sègle XIV, los molinièrs celebravan la remesa de lors censes al monestièr de Prolhe lo jorn del Dimars gras. Acompanhats pels joglars, percorrissián la vila en lançar de dragèas e de farina. Celebran Carnaval a Limós dempuèi 1604. Se fasiá en costum de molinièr amb un foet e una biaça de farina. Las personas masquetadas dançavan de farandòlas al son dels grailes e dels tamborns.

Dempuei 1604, son de « bendas » que cada dimenge, entre l’Epifania e lo Dimècres de las Cendres, logan una musica e la « menan » lentament a l’entorn de las arcadas de la Plaça.
Uèi lo carnaval s'estira tre la debuta de genièr fins a la mi-caresma, e met en branla mai d’un desenat de grops qu’animan los disabtes, los dimenges e la jornada del Dimars Gras.
Lo darrièr dimenge, Carnaval es cremat après esser estat jutjat. La benda « oficiala » a l’onor de menar la musica aqueste jorn e cada anada la benda « oficiala » càmbia ( se fa un rotlament, un desencalatge…). Atal la benda qu’a cremat Carnaval obrirà lo calendièr de l'annada seguenta.

Una benda de « fecas » mena tres còps la musica, le jorn de sa sortida: 11h, 17h e 22h:
- la sortida del matin es la “satira” consacrada a un tèma causit dins l’actualitat
- la sortida de la vesprada, amb los costumes tradicionals, es una animacion que recampa lo “tot” Limós a l'entorn de la plaça
- la sortida de la sera es dedicada a l’estetica del Carnaval: emocion de la gestuala dels dançaires, la belesa dels costums e l’emmascament de la musica, amb lo lum e lo perfum de la resina de las entòrchas.

Las fecas : son de bendas compausadas d’un vintenat de personas. De règlas fixadas pel comitat de carnaval federan e règlan las fecas. Sos accessòris necites son la masqueta, la cagola e los gants per que las reconescan pas, la caravena e la biaça plena de confètis per embestiar lo public.




La musica : un quinzenat de musicians, tambor e tambora en cima, e los instruments de coire coma la trompeta, la clarineta, l’elicon o lo tira buta jògan d’aires binaris o terciaris sus los quals fecos e godilhs dançan sus un pas caracteristic.




Los godilhs : Sol, en pichon grop o en benda, los godilhs son las masquetas que se tenon darrièr la musica quand jòga. Amb de desguisaments grotesques, caricaturals o burlesques, son d’elements incontrolats de la fèsta que se trufan dels espectators. La trufariá es un jòc de la reconeissença entre la persona masquetada que parla a un espectator amb una votz subraguda en li balhar d’indicis per manténer l’intriga e en ensajar de se far pagar un còp. Mas d’annadas en annadas, n’i a de mens en mens, benlèu victimes de la multiplicacion de las bendas.



La fin de carnaval :

La fin de carnaval se debana durant la « nuèit de la blanqueta de Limós » amb lo jorn del jutjament de Sa Majestat Carnaval, jutjament en occitan que s’acabarà amb sa cremacion. A’n aquesta escasença, las fecas e lo public tòrnan prene la cançon Adieu paure Carnaval.

Bibliografia :

D. Fabre e C. Camberoque : " La fête en Languedoc".

G. Chaluleau " Le Carnaval de Limoux".

A. Boyer : " Carnaval de Limoux" dins « Escrits al mieu Païs ».


Video:

http://www.sunfrance.com/videos/culture_et_tradition/los_fecos_de_limoux
.
.

Cançons

.
.

Carnaval es arribat

Carnaval es arribat
Fuma la pipa fuma la pipa
Carnaval es arribat
Fuma la pipa sens tabat.

Fuma la pipa fuma la pipa
Fuma la pipa sens tabat,
Fuma la pipa fuma la pipa
Fuma la pipa sens tabat.


Adieu paure Carnaval

Adieu paure adieu paure
Adieu paure Carnaval
Tu te’n vas e ieu demòri
Per manjar la sopa a l’alh.

Aquela cançon se canta lo ser del dimars gras quand se fa cremar lo Carnaval


Carnaval remena remena

Repic :
Carnaval remena remena
Carnaval remena aital.

Carnaval remena remena
Carnaval remena lo cap (bis).

Carnaval remena remena
Carnaval remena lo braç (bis).

Carnaval remena remena
Carnaval remena lo pè (bis).

Carnaval remena remena
Carnaval remena lo cuol (bis).

.
.

PROGRAMA 2010

.
.








....GENIER 2010
DIMENGE 10 - LES MEUNIERS
DISSABTE 16 - LES REMENILS - LES INFIALURS D'ACHILLE
DIMENGE 17 - LE TIVOLI
DISSABTE 23 - LES PIOTOS - LES DROLES
DIMENGE 24 - MONTE CRISTO
DISSABTE 30 - LES ENCANTADOS - LAS POUPINETOS
DIMENGE 31 - LES AÏSSABLES
....Vacanças escolaras del 13 de Febrièr al 1er de Març 2010
....FEBRIER 2010
DISSABTE 6 - LES... BROUNZINAÏRES - LES RAMBAÏURS
DIMENGE 7 - LES BLANQUETIERS
DISSABTE 13 - LES PEBRADOUS - LES SIEURS D' ARQUES
DIMENGE 14 - LE PARADOU
DIMARS GRAS 16 - LES ANCIENS
DISSABTE 20 - LES PICHOUNS - LES TAPS
DIMENGE 21 - LAS FENNOS
DISSABTE 27 - LES ESTABOUSITS - LAS COUDENOS
DIMENGE 28 - L'ARAGOU
....MARC 2010
DISSABTE 6 - LOS CARNAVALS DEL MONDE - LES AFOGATS
DIMENGE 7 - SORTIDA DE TOTAS LAS BANDAS
DILUNS 8 - LAS ESCOLAS 1
DIMARS 9 - LAS ESCOLAS 2
DIMECRES 10 - CONCORS DE TRAVESTITS INFANTILS
DIVENDRES 12 - LES RETRAITES
DISSABTE 13 - LES MAÏNATCHES - LES KOPINS
DIMENGE 14 - LES ARCADIENS
DISSABTE 20 - LES LIMOUXINS - LES JOUVES
DIMENGE 21 - NUECH DE LA BLANQUETA - LE PONT VIEUX

Rensenhaments :
Vila de Limos - Burèu municipal del torisme
04 68 31 11 82
.
.

Especialitats de Limós

.
.
Blanqueta de Limós :
http://www.limoux-aoc.com/

Nogat :
http://www.nougat-bor.com/
.
.